دستگاه حضور و غیاب انواع و مدل‌های گوناگونی را شامل می‌شود. از رایج‌ترین آن‌ها دستگاه‌های پانچی، کارتی، اثر انگشتی، تشخیص چهره و چشمی را می‌توان نام برد. در این مقاله به معرفی این مدل‌ها و توضیح نحوه عملکرد آن‌ها می‌پردازیم.
دستگاه حضور و غیاب پانچی
دستگاه حضور و غیاب پانچی از اولین دستگاه‌های حضور و غیابی بود که برای کنترل تردد کارمندان مورد استفاده قرار می‌گرفت. در این دستگاه با ثبت تاریخ و ساعت ورود هر فرد بر روی یک کارت مخصوص، ساعت تردد وی مشخص می‌شد. در پایان هر ماه نیز اپراتور وظیفه داشت با جمع‌بندی ساعت‌های ورود و خروج کارمندان از روی کارت‌هایشان، میزان حقوق آن‌ها را محاسبه کند. طبیعتاً این کار بسیار سخت و زمان‌بر بود و اشتباهات محاسباتی در آن به وفور اتفاق می‌افتاد.
.
دستگاه حضور و غیاب کارتی
در این نوع از حضور و غیاب، به هریک از پرسنل یک کارت مخصوص ورود و خروج داده می‌شود. در این سیستم کارت‌های هوشمند به عنوان کلیدهای الکترونیکی به کار گرفته می‌شوند. کارکنان هنگام تردد، کارت خود را برای چند لحظه روی بخش کارت‌خوان دستگاه قرار می‌دهند. این‌گونه ساعت ورود به محل کار یا خروج خود را در سامانه ثبت می‌کنند. در پایان ماه نیز مسئول مربوطه تمامی این اطلاعات را به اپلیکشن سامانه می‌دهد. رقم دقیق حقوق، اضافه‌کاری و مزایای هر کدام از کارکنان محاسبه می‌شود.
نقطه ضعف بزرگ دستگاه حضور و غیاب کارتی این است که اگر کارت تردد فردی در اختیار فرد دیگری مانند همکارش قرار بگیرد. امکان تقلب در ثبت ساعات ورود و خروج توسط پرسنل میسر می‌شود. به همین خاطر است که این دستگاه در مقایسه با مدل‌های بیومتریک، یک دستگاه حضور و غیاب ارزان به‌شمار می‌آید.
.
معرفی دستگاه کنترل تردد اثر انگشتی
برای راه‌اندازی دستگاه اثر انگشتی، اثر انگشت هر یک از پرسنل اسکن می‌شود. دستگاه این داده‌ها را آنالیز و ذخیره می‌کند. در این مرحله اولین نقشه و الگو بر اساس خطوط سر انگشت فرد در دستگاه تولید می‌شود. در ادامه به صورت مختصات بیومتریک در پایگاه داده سیستم ثبت می‌شود. سیستم هوشمند این دستگاه، اطلاعات ورودی را به داده‌های رمزنگاری شده تبدیل می‌کند. سپس و آن‌ها را همراه با مشخصات پرسنلی فرد مورد نظر در حافظه‌ی خود ذخیره می‌نماید.
از آن پس، افراد برای ثبت ورود و خروج انگشت خود را بر روی سنسور دستگاه قرار می‌دهند. سیستم دوباره انگشت فرد را اسکن کرده و از خطوط آن الگویی برای خود ایجاد می کند. سپس این الگو با الگوهای موجود در پایگاه داده‌ها مقایسه می‌شوند. در صورتی که این الگو در پایگاه داده وجود داشته باشد حضور فرد با موفقیت ثبت می‌شود. در واقع هر بار که شخص هنگام ورود و خروج انگشت خود را روی صفحه‌ی اسکنر قرار می‌دهد. اطلاعات هویتی او بازیابی شده و با داده‌های پیشین مقایسه می‌گردد. اگر این اطلاعات با اطلاعات قبلی مطابق باشد، فرآیند تأیید هویت شخص انجام شده و ساعت تردد وی ثبت می‌شود.
امنیتی که دستگاه حضور و غیاب اثر انگشتی ارائه می‌دهد به مراتب خیلی بیشتر از مدل‌های کارتی است. ولی این دستگاه معایبی هم دارد. مثلاً اگر دست فرد کثیف یا خیلی سرد باشد ممکن است هنگام ثبت تردد با مشکل مواجه شود. همچنین در مشاغل صنعتی که کارکنان آن بیشتر به فعالیت‌های دستی مشغولند و اثر انگشتشان به مرور زمان از بین می‌رود. این نوع سامانه حضور و غیاب مشکل آفرین خواهد بود.
دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره
در سامانه حضور و غیابی که از طریق تشخیص چهره کار می‌کند. ابتدا تصویر هریک از کارمندان توسط دستگاه دریافت و ذخیره می‌شود. به این صورت که با توجه به الگوریتم به کار رفته در دستگاه، نقاط مشخصی از چهره فرد در نظر گرفته می‌شود. این نقاط در هر فرد متفاوت و مخصوص به خود اوست. سیستم با متصل کردن این نقاط به یکدیگر، الگویی مشخص را برای چهره شخص در نظر می‌گیرد. به‌طوری که حتی با تغییراتی مانند بلند شدن مو، ریش و یا استفاده از لنز چشم، تغییری در این الگو پدید نمی‌آید و الگوی چهره شخص ثابت می‌ماند.
می‌توان گفت در دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره تمامی معایبی که دستگاه‌های کارتی و اثر انگشتی داشتند برطرف شده است و به‌راحتی می‌توان از این نوع دستگاه حضور و غیاب در محیط‌های کاری خشنی مانند کارخانجات و کارگاه‌های صنعتی که اثر انگشت‌های کارکنان خیلی زود از بین می‌رود استفاده کرد. از دیگر مزیت‌های این دستگاه این است که محدودیتی نسبت به دمای محیط و وضعیت رطوبت ندارد. همچنین در هوای سرد و خشک پاییز و زمستان که مشکلاتی را برای اثر انگشت‌ها به‌وجود می‌آورد به‌راحتی کار می‌کند.
نکته قابل توجه دیگر که خصوصاً در شرایط کنونی اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. این است که با توجه به عدم تماس فیزیکی بین افراد و دستگاه، دیگر انتقال ویروس، میکروب و هر نوع بیماری از طریق لمس سنسور امکان‌پذیر نیست. از نظر بهداشتی بسیار مطمئن‌تر از مدل‌های اثر انگشتی است. علاوه بر تمامی این موارد سرعت عمل دستگاه حضور و غیاب تشخیص چهره‌ای، از مزیت‌های برجسته‌ی این نوع از سامانه حضور و غیاب است.
.
دستگاه تشخیص عنبیه
دستگاه حضور و غیاب تشخیص عنبیه از جدیدترین تکنولوژی‌های روز دنیا برای کنترل تردد کارمندان شرکت‌ها بهره می‌گیرد. همانطور که گفته شد، نسل جدید دستگاه‌های حضور و غیاب از ویزگی‌های بیولوژیکی افراد برای شناسایی آن‌ها استفاده می‌کنند. دستگاه‌های حضور و غیاب اثر انگشتی و تشخیص چهره، نمونه‌های بارز این سیستم‌ها هستند.
علاوه بر اثر انگشت و حالت چهره، یک ویژگی بیولوژیکی دیگر نیز وجود دارد که در هر انسانی منحصر به فرد و مختص خود اوست. این ویژگی الگوریتم و الگوی عنبیه چشم است. جالب است بدانید حتی الگوریتم خطوط عنبیه‌ی دو چشم یک فرد با هم یکسان نیست و الگوی چشم راست با چشم چپ متفاوت است.
دستگاه حضور و غیاب چشمی از طریق عنبیه چشم هویت فرد را تشخیص می‌دهد و از این طریق ساعت ورود و خروج کارمندان را ثبت می‌کند. در واقع این دستگاه با اسکن چشم کاربر، خطوط عنبیه را شناسایی و مدل‌سازی می‌کند و به صورت کدهای خاصی در حافظه‌ی خود ذخیره می‌گرداند. از این پس هر زمانی که شخص مورد نظر روبه‌روی دوربین دستگاه قرار بگیرد، سنسور تشخیص عنبیه، وی را شناسایی کرده و ساعت ورود یا خروجش را ثبت می‌کند.
تا به امروز امکان انجام کوچک‌ترین تقلبی در این دستگاه وجود نداشته است. چرا که تقلید الگوریتم عنبیه چشم یک شخص عملاً غیر ممکن است. به‌همین علت این مدل دستگاه حضور و غیاب از امنیت و دقت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد.
